درخت انجیر که نام علمی آن فیکوس (Ficus) می‌باشد از خانواده (Moracee) موراسه‌است و دارای ۶۰۰ گونه می‌باشد که اغلب انواع آن وحشی یا زینتی هستند مانند درخت معروف به درخت کاتوچو (فیکوس الاستیکا) که هم زینتی است و هم صنعتی. فیکوس بنگالنسیس و فیکوس رلیگیوزا انواع زینتی این گیاه می‌باشند که در تزئینات و به عنوان گیاه آپارتمانی مصرف زیاد دارند.

انواعی که در باغبانی از نظر مصرف میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از فیکوس کاریکا، فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا. فیکوس کاریکا همان انجیر معمولی است که به عنوان میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا بیشتر برای تلقیح انواع انجیر خوراکی کاشته می‌شوند.

موطن اصلی درخت انجیر در دنیای قدیم یعنی اروپا- آسیا در نواحی مدیترانه می‌باشد و به همین جهت آن را جزء میوه‌های مناطق نیمه گرم طبقه بندی می‌کنند. درخت انجیر بویژه نوع خود رو یا کوهستانی آن که به انجیر کوهی نامور است بسیار قدیمی است. یکی از رویشگاههای انجیر خودرو یا کوهی قهستان و جنوب خراسان و منطقه زیبد است. آثار این درخت در آخر عهد دوم (کرتاسه) دیده شده و در عهد چهارم در اطراف دریای مدیترانه مورد کشت قرار گرفته‌است. در مصر از ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کاشت درخت انجیر مرسوم بوده‌است.در حال حاضر بزرگترین انجیرستان دیم جهان در استان فارس و در شهرستان استهبان قرار دارد.

یهیودیان قدیم نیز درخت انجیر را می‌شناخته‌اند و از یک نوع انجیر که فیکوس سیکوروس می‌باشد در تورات یاد شده‌است. یونانیان قدیم نوع اصلاح شده این درخت را تحت نام انجیر آتیک (Attic) می‌شناخته‌اند و رومیها این درخت را با معتقدات مذهبی خود مخلوط کرده آن را نشانه سعادت و پیشرفت و ترقی روز افزون می‌دانسته‌اند.در قرآن نیز، به این میوه سوگند یاد شده و سوره ای به نام این میوه نام‌گذاری شده است.

برگ درخت انجیر پنجه‌ای و دارای ۳ تا ۵ لوب می‌باشد. قسمتی که به اسم میوه انجیر معروف است و مورد تغذیه انسان قرار می‌گیرد در حقیقت میوه نیست بلکه زائده مجوفی است که گلهای انجیر به تعدادی زیاد در داخل آن قرار گرفته‌اند و مواد قندی در این زایده یا رسپتاکل جمع می‌شود. گلهای نر و گلهای ماده درخت انجیر از یکدیگر جدا ولی روی یک پایه یعنی در داخل رسپتاکل واقع شده‌اند و به عبارت دیگر درخت انجیر گیاهی است یک پایه.

اگر میوه انجیر را باز کنیم و به شکل یک سطح درآوریم گلهای نر که حامل دانه گرده هستند و در کنار و به طرف خارج صفحه واقع شده و گلهای ماده که حامل تخمدان و در صورت تلقیح شدن حامل بذر خواهند بود در وسط صفحه قرار دارند. تلقیح گلهای ماده انجیر بوسیله حشرات مختلف که مهمترین آنها حشره‌ای بسیار کوچک از خانواده کالسیدیده می‌باشد انجام می‌گیرد.

بر اساس تحقیقات انجام شده، برگهای درخت انجیر بدلیل داشتن خصوصیات مدر بودن، تسکین دهندگی و دافع کرم روده مورد استفاده قرار گرفته و دم کرده برگ درخت انجیر مسکن بوده و برای معالجه سرفه تجویز شده‌است. میوه انجیر برای نرم کردن سینه و روده و دارای خاصیت ویژه‌ای می‌باشد. انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است که در جلوگیری از ابتلا به سرطان کاربرد دارند.جوشانده انجیر در التهاب دستگاه تنفسی و غرغره کردن آن برای گلو درد و سرماخوردگی مفید بوده و عفونت‌های لثه را نیز درمان می‌کند. خوردن انجیر تازه و خشک سبب لینت مزاج و یبوست مزمن را درمان می‌کند و در طب جدید شربتی برای رفع بیماریهای یبوست کودکان تهیه شده‌است.

انجیر از نظر طب قدیم ایران، گرم و تر است.
تعرق بدن و ادرار را زیاد می‌کند.
حرارت بدن را کاهش می‌دهد و میوه‌ای چاق‌کننده است.
جوشانده انجیر خشک درمان‌کننده التهاب مجاری دستگاه تنفسی، کلیه، ذات‌الریه، سرخک، مخملک و آبله می‌باشد.
جوشانده غلیظ انجیر خشک برای رفع سرماخوردگی بسیار مفید است و غرغره کردن آن گلودرد را برطرف می‌کند.
انجیر برای درمان سوءهاضمه مفید است.
یکی از داروهای بسیار موثر برای درمان آرتروز و درد مفاصل، مخلوط شیر بز و انجیر سیاه می‌باشد. این مخلوط سموم مختلف را از بدن خارج کرده و درد را از بین می‌برد.
انجیر برای آن‌هایی که قند خون شان پایین می‌آید و یک دفعه احساس ضعف می‌کنند مناسب است، زیرا قند آن به سرعت در روده کوچک جذب می‌شود.
اگر در اثر کهولت سن با کاهش تمایلات جنسی مواجه شده باشید خوردن انجیر در این مورد هم به کمک شما می‌آید.
انجیر برای بهبود مشکلاتی نظیر تب، گوش درد و ورم چرکی کاربرد دارد و برای کمک به کبد هم عالی است.
انجیر موجب از بین رفتن بوی بد دهان‌ نیز می‌شود.
مخلوط انجیر با عسل در تسکین زخم معده بسیار مفید است.
انجیر ، ضد سرطان است
انجیر تازه منبع غنی بتاکاروتن و ویتامین ث است. این دو آنتی اکسیدان در پیشگیری از ابتلا به سرطان نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
انجیر همچنین حاوی طیف گسترده‌ای از دیگر ویتامین‌ها نیز است.
کم‌خون‌ها انجیر بخورند انجیر حاوی مقادیر زیادی آهن و ویتامین C است؛ مخلوطی از این دو ماده‌ی مغذی، آن را به یک میوه‌ی فوق‌العاده برای کم‌خون‌ها مخصوصا افراد مبتلا به کم‌خونی فقرآهن تبدیل کرده است.
از طرفی انجیر به خاطر داشتن قند فراوان باعث فعالیت سلول‌ها و تولید انرژی زیاد در بدن نیز می‌شود، همان چیزی که معمولا کم‌خون‌ها از آن شکایت دارند.
کاهش فشار، چربی و اوره‌ی خون انجیر منبع خوبی از پتاسیم است و پتاسیم نیز عنصری است که به کنترل فشار خون کمک می‌کند.
کمبود پتاسیم به خصوص زمانی که با افزایش مصرف سدیم همراه باشد، می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود. انجیر به علت داشتن پتاسیم، درجه قلیایی بدن را بالا برده و در دفع اوره و چربی خون بسیار موثر است.
راهی شیرین برای کاهش وزن انجیر منبع بسیار خوبی از فیبر غذایی است.
شاید بدانید که مواد غذایی حاوی فیبر نقش موثر و مفیدی در مدیریت و کنترل وزن ایفا می‌کنند.
فیبر، گرسنگی را به تأخیر می‌اندازد و از این‌ رو در رژیم‌های کاهش وزن جایگاه ویژه‌ای دارد.
البته به آن شرط که در خوردن آن و سایر مواد غذایی نیز از حد تعادل خارج نشویم.
افزایش تراکم استخوان انجیر هم منبع خوبی از کلسیم و هم منبع خوبی از پتاسیم است.
کلسیم موجب افزایش تراکم استخوان و پتاسیم، دفع کلسیم از طریق ادرار را کاهش می‌دهد؛ از این رو انجیر یکی از بهترین میوه‌ها برای افزایش تراکم استخوان است و از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند.
درمان یبوست پزشکان در گذشته یبوست را ام‌الامراض یا مادر بیماری‌ها نامیده‌اند.
پس اهمیت پیشگیری و درمان آن مشخص است.
بهترین داروی آزمایش شده و خوش طعم در این زمینه انجیر است.
فیبر موجود در انجیر به عملکرد سالم روده کمک می‌کند؛ این عمل مانع بروز یبوست می‌شود.
 برای رفع یبوست 10 عدد انجیر خشک را به خوبی شسته و در ظرف آبی بخیسانید و صبح ناشتا میل کنید.
 انجیر برای کودکان ضعیف مرتضی صفوی، متخصص تغذیه می‌گوید: انجیر میوه‌ای مقوی و شیرین است که منبع خوبی از پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فسفر و ویتامین‌های A، B و C است.
 انجیر سرشار از پتاسیم و تأمین‌کننده سلامت کودکان ضعیف است و برای بی‌اشتهایی مفید است.
 کالری شناسی انجیر 40 گرم انجیر تازه یا یک چهارم لیوان انجیر معادل یک واحد میوه است و 1.
5 عدد انجیر خشک معادل یک واحد میوه یا 15 گرم کربوهیدرات است.
 انجیر ، فیبر غذایی بالایی دارد که هر واحد آن 20 درصد نیاز روزانه را تأمین می‌کند.
 انجیر بیش از سایر میوه‌ها املاح دارد.
 در هر 40 گرم انجیر تازه 244 میلی‌گرم پتاسیم (7 درصد نیاز روزانه)، 53 میلی‌گرم کلسیم و 1.
2 میلی‌گرم آهن (6 درصد نیاز روزانه) وجود دارد.
 هر 224 گرم انجیر ، 79‌میلی‌گرم کلسیم دارد.
 تحقیقات نشان داده است که کلسیم در انجیر به همان اندازه‌ی کلسیم موجود در شیر است.
 انجیر برای سلامت موها وجود گوگرد در انجیر باعث ازدیاد مو شده و از ریزش آن جلوگیری کرده و شوره سر را درمان می‌کند.
 انجیر برای تقویت حافظه خوردن انجیر خشک همراه پسته، بادام و گردو موجب تقویت حافظه و قدرت تعقل و تفکر شده و گنجاندن آن در برنامه غذایی زنان باردار باعث تقویت حافظه جنین می‌شود.
 انجیر و سلامت دهان و دندان انجیر باعث سفید شدن دندان‌ها و جرم‌گیری آن‌ها می‌شود و در ورم لثه موجب تسکین درد و رفع التهاب می‌گردد.
 انجیر و سلامت ریه‌ها این میوه التهابات تنفسی مانند ذات‌الریه، آسم و تنگی نفس را بهبود می‌بخشد.
 از جوشاندن انجیر در شیر، شربتی به دست می‌آید که نرم‌کننده سینه و معده بوده و غرغره آن، گلو را نرم می‌کند.
 شربت انجیر مسکن گلو و سرفه بوده و ملین سبکی به شمار می‌رود، لذا برای تهیه آن 5 تا 10 عدد انجیر خشک را در مقداری آب بجوشانید تا آن که به حالت شربت درآید.
 برای درمان ناراحتی‌های سینه حدود 20 گرم از خرما، عناب و انجیر خشک را با هم مخلوط کرده و آسیاب کرده، سپس این پودر را با یک لیتر آب جوشانده تا حجم آن به نصف برسد.
 از این جوشانده می‌توان به مقدار 3 فنجان در روز مصرف کرد.
 برای برطرف کردن سیاه سرفه، برونشیت و ذات‌الریه از قهوه انجیر استفاده کنید و برای درست کردن این قهوه انجیر را ابتدا بو داده و سپس آن را آسیاب کنید تا به صورت پودر درآید.
 اثرات موضعی انجیر شیره انجیر ، میخچه، زگیل و آثار جلدی را از بین می‌برد.
 همچنین اگر یک انجیر خشک را پخته و سپس به دو نیم تقسیم کنید و روی کورک یا دمل قرار دهید، بزودی آن را رسانده و رفع التهاب می‌کند.
 انجیر و شیردهی سوپ انجیر بسیار مقوی است و برای افزایش شیر در زنان شیرده مفید است.
 برای تهیه سوپ، انجیر نارس را با گوشت بپزید.
 جوشانده انجیر خشک در شیر برای درمان آنژین، ورم لثه و ورم مخاط دهان نیز موثر است.
 انجیر مانع رشد میکرب‌های مضر در مواد غذایی می‌شود مطالعات جدید نشان می‌دهد که انجیر و عصاره‌ی آن ممکن است اثر بازدارنده بر رشد و بقای میکرب‌های مضر مواد غذایی داشته باشد.
 اخیراً گروهی از محققان در کارولینای شمالی، اثر ضد میکربی عصاره انجیر را در کاهش بار میکربی انواع میکرب‌های آلوده کننده مواد غذایی اشریشیاکلی و سالمونلا مورد بررسی قرار داده‌اند.
 این یافته می‌تواند در صنعت مواد غذایی مورد توجه قرار گیرد.
 شرایط انتخاب و نگهداری پوست انجیر تازه بسیار نرم است و از این‌ رو یکی از میوه‌هایی است که به راحتی و در حمل و نقل و هنگام نگهداری خراب می‌شود، پس مهم است دقت کنیم که خیلی هم زودتر از مصرف این میوه را خریداری نکنیم، حداکثر یک یا 2 روز زودتر.
 همچنین برای بهره بردن از فواید آن سعی کنید انجیر های تازه و رسیده را انتخاب کنید.
 بوی انجیر نیز راه خوبی برای درک تازگی آن خواهد بود.
 انجیر نباید بوی ترشیدگی بدهد.

 

منبع:تبیان
ویرایش و تلخیص:آکاایران

 زیاده‌روی ممنوع انجیر برای مبتلایان به بیماری قند مضر است.
 زیاده‌روی در خوردن انجیر ، برای معده و چشم، زیان‌آور است و خنثی کننده زیان آن، کرفس است.
 انجیر به علت دارا بودن دانه‌های ریز، باعث تقویت معده و روده می‌شود، ولی برای کبد های ضعیف زیان‌آور است.
 زیاده‌روی در مصرف آن موجب چاقی می‌شود.
 در ضمن مصرف بیش از حد انجیر ممکن است موجب بروز اسهال شود که باید دقت نمود.
 همچنین انجیر خشک حاوی مقدار زیادی قند است که می‌تواند برای دندان‌ها مشکلاتی را ایجاد کند.
 پس تعادل در مصرف نیز نباید فراموش شود.

بصورت تازه یا بصورت خشک مصرف می شود.