سیاه‌دانه( به انگلیسی: Nigella Sativa ) گیاهی یک‌ساله و گلدار و بومی جنوب غربی آسیا است. در ایران این گیاه به‌ویژه در اراک و اصفهان به فراوانی می‌روید. از دانهٔ این گیاه به عنوان ادویه استفاده می‌شود.
سیاه‌دانه از راستهٔ گل‌های ساعت (Ranunculales) و تیرهٔ آلالگان (Ranunculaceae) است.
دانه‌اش دارای اثر قاعده‌آور، ضد کرم، ضد باکتری، مسهل و زیادکننده ترشحات شیر است.
سیاه‌دانه مزه‌ای تلخ و ادویه‌ای دارد با کمی ته‌مزهٔ توت فرنگی. از سیاه‌دانه در شیرینی‌جات و شربت‌ها و لیکورها استفاده می‌شود. بر گونه‌ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری همیشه سیاه‌دانه می‌پاشند.
دانه‌های گیاه سیاه‌دانه.
سیاهدانه در فرهنگ زرتشتی از بهترین داروهاست و همیشه بدست ایرانیان بکارمیرفته است. سیاهدانه برای افزایش نیروی ایمنی جان و تن سودمند است.
سیاه دانه و روغن آن موثرترین و مفیدترین چیزی است که برای تقریباً هر بیماری، آلرژی یا حساسیت و حتا بیماری های جدی مانند نفس تنگی ( asthma )، دیابیت، اختلالات در سیستم دفاعی بدن، زردی یا (Hepatit) ، ایدز (AIDS) و حتا سرطان دارو میباشد.

 - سیاه دانه طبیعت گرمی دارد.
 - به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیموکیتون، دارای اثرات ضد تشنجی است. بررسی ها نشان می دهد سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت آن شود.
 - در کاهش نفخ شکم و دفع گازهای معده موثر است.
 - زیاد کننده شیر مادران است.
 - قاعده آور است، یعنی عادت ماهانه را باز می کند.
 - ضد کرم است. مصرف سیاه دانه با سرکه باعث دفع کرم دستگاه گوارشی می شود.
 - استفاده از مخلوط سیاه دانه آسیاب شده با عسل برای تسکین درد رحم و پس درد زایمان مفید است.
 - غرغره کردن جوشانده ی سیاه دانه در سرکه باعث تسکین درد دندان و محکم شدن دندان می شود.

سرگیجه و درد گوش :
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.
روماتیسم :
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
اسهال :
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
ناراحتی های کبدی :
مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد ( آلوئه ورا ) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
همچنین می توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه ی برگ های بید (برگ های کوچک ) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.
سردرد و میگرن :
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید.
در ضمن با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید.
درد و ناراحتی های کلیوی :
یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید.
همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روزادامه دهید.
هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
بی اختیاری ادرار:
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل ، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
دل پیچه و درد های روده ای:
به مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل پیچه و دل درد آن را بنوشید.


منابع :
- سایت tabesh.net
- سایت :parsiteb.com
- کتاب زبان خوراکی ها، جلد یک، تالیف دکتر غیاث الدین جزایری
tebyan.net

مورد خاصی ذکر نشده است.

اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف می کند.