توت‌فرنگی میوه‌ای نسبتاً جدید است که تا ۲۵۰-۳۰۰ سال قبل به این شکل امروزی وجود نداشت و بیشتر موارد استفاده دارویی داشته است. در قرن چهاردهم در فرانسه توت فرنگی‌های وحشی از جنگل به زمین زراعتی منتقل شد و از آن به عنوان یک گیاه اهلی استفاده گردید. در جنگل‌های شمال ایران توت فرنگی وحشی به طور فراوان یافت می‌شود. به‌نظر می‌رسد که اولین رقم اصلاح شده در زمان صدارت اتابک اعظم از فرانسه به ایران آمد و به نام اتابکی خوانده شد.

این میوه امروزه اغلب به صورت هیدروپونیک (آبکشت) کشت می‌شود. ازآنجاکه در این نوع کشت اغلب شرایط محیط قابل کنترل است، نتیجه مطلوب تر است و میزان عملکرد به صورت چشمگیری افزایش خواهد داشت. البته تنش‌های موجود در طبیعت خود باعث افزایش طعم و بوی آن می‌شوند که با سیستم آبکشت این عطر و طعم کاهش می‌یابد.

توت فرنگی، میوه ای شبیه توت است ولی كمی درشت تر، رنگش قرمز و طعم آن ترش و مطبوع است. بوته اش كوتاه و دارای برگهایی درشت و ساقه هایی باریك و خزنده است كه روی زمین می خوابد و ریشه می دواند.

توت فرنگی به صورت وحشی و اهلی می روید و به اسامی چپلك، چپالك، شالكه و چلم نیز خوانده می شود.

این میوه به حالت خود رو در بعضی نواحی شمالی ایران وجود دارد و بعضی اوقات به دلیل خوش طعمی میوه آن را به طور مصنوعی پرورش می دهند.

میوه توت فرنگی به صورت، قرمز، گوشت دار و دارای هسته های ریزی است كه از ماه اردیبهشت پدیدار می شود و تا آخر مرداد دوام می آورد.

قسمت هایی كه از بوته توت فرنگی مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از: میوه ، برگ و ریشه .

از دیر باز همه قسمت های این گیاه مصرف دارویی داشته است و از برگ و ریشه آن كه حاوی مقدار قابل ملاحظه ای تانن است به عنوان ضد اسهال وادرارآور استفاده می شده است.

توت فرنگی منبع خوبی از فیبر، ویتامینC، فولات، پتاسیم و آنتی اكسیدان ها می باشد كه این مواد مغذی باعث می شوند توت فرنگی بعنوان یك جایگزین شیرین، باعث افزایش سلامت قلب، كاهش خطر ابتلا به انواع سرطان و در كل ارتقاء سلامتی بدن شود.همچنین دارای املاح كلسیم، آهن و فسفر می باشد. از مواد موثر مهم آن می توان تانن، موسیلاژ، قندهای مختلف، سالیسیلات ها و به خصوص اسیدهای میوه را نام برد.

توت فرنگی سرشار از ویتامین و فاقد چربی اشباع است و كالری كمی دارد.یك واحد توت فرنگی معادل 8 عدد است كه 50 كالری انرژی دارد.
توت فرنگی مانند سایر توت ها مثلشاه توت، توت سفید، تمشك و... پاك كننده روده و مثانه است.

تحقیقات اخیر نشان داده است، دریافت روزانه یك واحد توت فرنگی باعث افزایش قابل توجهی در مقدار فولات خون شده و نیز فشار خون بالا را كاهش می دهد . فولات، مقدار هموسیستئین خون را كاهش می دهد. هموسیستئین اسید آمینه ای است كه در مقادیر زیاد باعث مسدود شدن رگهای خونی می شود.

همچنین توت فرنگی دارای مقادیر بالایی از آنتی اكسیدان ها مثل الاژیك اسید و آنتوسیانین(رنگدانه قرمز) است كه در پیشگیری از بیماری های قلبی موثرند.

 این مطالعات اهمیت مصرف توت فرنگی را در برنامه غذایی بعنوان عامل بهبود عملكرد سیستم قلبی-عروقی نشان می دهد.

همچنین مطالعات قبلی نشان داده بود كه باعث بهبود عملكرد حافظه و كنترل آرتریت روماتوئید( التهاب مفاصل) می شود.

از دیگر خواص توت فرنگی می توان به موارد زیر اشاره كرد :

- مصرف این میوه علاوه بر وجود انواع ویتامین، املاح و آب كه هر كدام اثرات خود را بر بدن اعمال می  كنند دارای خاصیت تقویت كننده، ملین و خنك كننده نیز می باشد.

- توت فرنگی از تصلب شرائین جلوگیری می نماید.

- توت فرنگی اشتها آور است و ادرار را زیاد می كند.

- دم كرده برگ توت فرنگی در زیاد كردن ادرار و شیر بانوان مفید است.

- دم كرده برگ توت فرنگی یا میوه توت فرنگی می تواند نقرس و سنگ های مثانه را معالجه كند.

- املاح معدنی موجود در توت فرنگی خاصیت مسهلی به آن بخشیده است، زیرا این املاح عضلات روده را به انبساط و انقباض وادار می كند و به همین جهت توت فرنگی برای درمان یبوست مؤثر است.

- اگر توت فرنگی را له كنید و در آب بریزید، نوشابه ای به دست می آید كه برای درمان تب هایی كه با بیماریهای التهابی همراه می باشد، بسیار مفید است.

- توت فرنگی به علت داشتن آهن و ویتامینC در خونسازی بدن مؤثر است.

- توت فرنگی به علت دارابودن مقادیر كافی كلسیم و فسفر، در رشد و نمو كودكان و نوجوانان ، استحكام دندان ها و ترمیم شكستگی استخوان ها بسیار مؤثر است.

مصرف روزانه 5 واحد میوه و سبزی، احتمال ابتلاء به سرطان را كاهش می دهد.

مطالعات جدید نشان می دهد مصرف روزانه 9 یا 10 واحد میوه و سبزی به همراه 3 واحد لبنیات كم چرب، در كاهش فشار خون بالا بسیار مؤثر است.

توت فرنگی به دلیل داشتن اسیدهای میوه یكی از مهمترین گیاهانی است كه در زمره وسایل آرایشی كاربرد دارد و از قدیم به این منظور استفاده می شده است. برای توجیه این اثرات بهتر است ابتدا خلاصه ای در باره اسیدهای میوه شرح داده شود تا علت این استفاده به طور علمی روشن گردد.

از هزاران سال پیش خانم ها از عصاره برخی میوه ها جهت شادابی پوست خود استفاده می كردند. تحقیقات سال های اخیر نشان داده است میوه ها حاوی اسیدهایی به نام اسید میوه یا " آلفا هیدروكسی اسید" می باشند و به اختصار به صورتAHA گفته می شوند. این اسیدها قادر هستند كه لایه های شاخی و سفت روی پوست و به خصوص صورت را حل كنند و ضمن شاداب و با طراوت كردن پوست، موادی از جمله اسانس همین میوه ها می توانند بهتر جذب پوست شده و باعث تحریك گردش خون و یا تحریك تولید سلول های جوان شده و با یك سلسله اثرات باعث طراوت و تازگی پوست شوند. البته با توجه به اینكه این اسیدها دارای خاصیت ضعیف اسیدی می باشند دارای اثرات كمی بوده و برای این منظور باید سالیان متمادی از آنها استفاده كرد.

این موضوع باعث جلب نظر همگان به اثرات این اسیدها شده، طوریكه در سال های اخیر كارخانجات، دست به تهیه آنها زده و از آنها كرم، لوسیون و فرآورده هایی به عنوان ضد چروك تهیه و به بازار عرضه كرده اند. تفاوت محصولات صنعتی با میوه های طبیعی در این است كه غلظت این اسیدها در محصولات صنعتی بسیار بالاتر از میوه ها بوده، بنابراین دارای اثرات سریع و قوی هستند و در عوض استفاده زیاد و ممتد آنها خالی از اثرات جانبی نمی باشد. افرادی كه می خواهند از اثرات سوء اینگونه محصولات در امان بمانند، می توانند از ماسك بعضی میوه ها از جمله توت فرنگی استفاده كنند، به شرط آنكه صبر و حوصله كافی داشته باشند، چون اثر میوه های طبیعی به مراتب ضعیف تر و طولانی تر از محصولات شیمیایی بوده ولی عوارض جانبی آنها را به همراه ندارند.

برای استفاده از ماسك توت فرنگی می توان 5 تا10 عدد توت فرنگی تازه را پس از شستشوی كامل له كرده و پس از استحمام كه منافذ پوست بازتر هستند، آن را روی صورت به مدت 20 دقیقه قرار داد و سپس صورت را با آب شست. این كار را می توان در فصلی كه توت فرنگی است، یك روز در میان و یا دو روز در میان انجام داد. البته قبل از انجام این عمل فرد بایستی مطمئن شود كه نسبت به این میوه حسیت ندارد.  برای اطمینان از عدم حساسیت می توان با قرار دادن میوه له شده بر روی قسمت كوچكی از پوست دست یا صورت، آن را آزمایش كرد. توت فرنگی علاوه برداشتن اسیدهای گیاهی دارای اسانس خوش بویی است كه وقتی به صورت ماسك مصرف می شود، جذب پوست شده و به اثرات اسیدهای میوه موجود در آن كمك می كند.
همچنین این ماسك می تواند به عنوان یك ضد آفتاب متوسط در زمانی كه آفتاب سوختگی رخ داده است، استفاده شود.
نیره ولدخانی-کارشناس تغذیه تبیان

نكته مهمی كه در مورد توت فرنگی باید در نظر داشت این است كه اولاً به علت تماس میوه ها بر روی زمین، خاك و كود ممكن است آلوده شود كه باید آنرا شسته و سپس مصرف كرد.

ثانیاً بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت دارند و ممكن است این حساسیت بصورت استفراغ و یا ناراحتی های جلدی بروز كند. همچنین در افرادی كه دارای ناراحتی های پوستی می باشند ممكن است آنها را تشدید كند كه باید این نكته مورد توجه قرار گیرد.

توت فرنگی به علت داشتن اسید سالسیلیك در بعضی اشخاص، كبد و مثانه را تحریك كرده و جوشهایی شبیه كهیر ایجاد می كند كه به علت آلودگی خون و داخل بدن است

كسانی كه معده ای حساس دارند یا مبتلا به بیماری های كهیر، اگزما و آسم هستند ، بهتر است از خوردن توت فرنگی پرهیز كنند.

توت فرنگی به صورت های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد: خام، جوشانده، مربا، شربت و بستنی.