دکتر ابراهیم جوان:
آیا سویا می‌تواند جایگزینی سالم برای گوشت باشد؟

ایـــن روزها شاید کمتر فروشگاه مواد غذایی را بتوان یافت که در آن خبری از فراورده‌های سویا نباشد. حتی در بسیاری از غذا‌های آماده نیز از فراورده‌های سویا برای بهبود کیفیت و افزایش ارزش پروتئینی آن استفاده می‌شود.

 انواع مختلف لوبیای سبز سویا دارای 30 تا 40 درصد پروتئین است که با فرآوری آن از طریق کاهش یا حذف مواد غیرپروتئینی از قبیل آب، روغن و کربوهیدرات‌ها سه فرآورده عمده از آن به‌دست می‌آید: پروتئین سویا که فراورده‌ای است با 50 تا 65 درصد پروتئین خالص، کنسانتره سویا که 65 تا 90 درصد پروتئین دارد و بالاخره ایزولات سویا که میزان پروتئین آن بیش از 90 درصد است.

در اوایل كه مردم سویا را شناخته بودند، ازآن به عنوان غذایی برای طیور استفاده می کردند. 5000  سال قبل در چین، دانه سویا به عنوان یك ماده مغذی شناخته و به تمام دنیا فرستاده شد.
لوبیای سویا

محققان روسی جزو اولین كسانی بودند كه فواید سویا را دریافتند. این محققان دریافتند سویا دارای پروتئین زیاد، اسیدهای آمینه ضروری برای بدن، كلسیم، آهن،  فسفر، منیزیم، روی، ویتامین های گروه B و فیبر می باشد و فواید زیر را برای سویا نام بردند:

- سلامت قلب و كاهش بیماری های قلبی

- سلامت استخوان ها

- جلوگیری از سرطان

- كاهش عوارض یائسگی

همین امر باعث تحقیقات بیشتر راجع به این ماده مغذی گردید و متخصصان سویا را به عنوان یك ماده غذایی در كنار مواد مغذی موجود در رژیم محسوب کردند.

آنها سویا را جانشین پروتیئن حیوانی در رژیم غذایی کردند و متوجه شدند كه این ماده غذایی موجب پایین آوردن كلسترول بد یا LDL و كاهش تری گلیسیرید خون و در نتیجه كاهش بیماری های قلبی می گردد.

مواد مغذی در سویا

ویتامین  E

ویتامین B1

ویتامین  B2

منیزیوم

كلسیم

ایزوفلاونیدها

فیبر

دانه سویا محتوی  ویتامین E است كه روی سلامت پوست و مو اثر دارد و از كم خونی جلوگیری می كند.

همانطور كه گفته شد، سویا دارای فیبر می باشد. فیبر موجب كاهش وزن، كاهش كلسترول و تری گلیسیریدها و افزایش كاركرد روده ی بزرگ می شود و از سرطان روده بزرگ جلوگیری می کند. همچنین جلوی یبوست را می گیرد. این نكته را نیز نباید فراموش كنیم كه زیاد مصرف كردن سویا (غلات) موجب اسهال، نفخ و درد شكم می شود.

ویتامین B1 موجود در دانه سویا جلوی خستگی و انواع بیماری های عصبی را می گیرد،افزایش دهنده انرژی است و برای زنان باردار و شیرده و همچنین برای ورزشكاران و میانسالان مفید می باشد . 

ویتامین B2 كه در سویا وجود دارد، از زخم های لب و زبان و متورم شدن زبان و همچنین از مبتلا شدن به آب مروارید پیشگیری می كند.

منیزیوم موجود در سویا اثرات مفید بر استخوان و رگ های خونی، مخصوصا بر عضلات قلب دارد و از لخته شدن خون و انسداد رگ های خونی جلوگیری می كند.

استئوپروز(پوکی استخوان) یكی از بیماری های شایع استخوان است كه در این بیماری استخوان ها كوچك و شكننده می شوند. ورزش كردن و استفاده از مكمل های کلسیم و ویتامین D  و مصرف میوه جات و سبزیجات می تواند در جلوگیری از این بیماری نقش مهمی داشته باشد.
اگر زیاد پروتیئن حیوانی مصرف كنید، كلسیم از استخوانهایتان برداشته شده و از طریق ادرار  یا مدفوع از بدن خارج می شود، ولی سویا و به طور كلی پروتئین های گیاهی نه تنها فاقد این اثر هستند، بلكه میزان ذخیره كلسیم را زیاد می كنند.

از دیگر مواد موجود در سویا، ایزوفلاوونوئیدها هستند كه جلوی شكستن استخوان را می گیرند و مانند هورمون استروژن (هورمون زنانه) باعث ساخت استخوان و جلوگیری از تخریب استخوان می شوند.
دانه های سویا

سویا و یائسگی

نشانه های یائسگی عبارت است: عرق كردن و گرمای زیاد بدن، پوكی استخوان، بیماری قلبی و ریزش موی سر. این عوارض در نتیجه ی كاهش استروژن (هورمون زنانه) به وجود می آیند. اگر شما جزو مصرف كنندگان سویا هستید، دیگر نگران عوارض یائسگی نباشید.      

در ژاپن مردم زیاد سویا مصرف می كنند و بررسی ها نشان داده که تنها 3/1 خانم های ژاپنی علائم یائسگی را بروز داده اند.

تحقیقات نشان داده است كه زنانی كه هر روز سویا مصرف می كنند، حدود40 درصد عوارض ناشی از یائسگی را از بین می برند.

پس بهتر است از سویا به جای پروتیئن حیوانی استفاده كنیم تا از عوارض ناشی از مصرف  پروتیئن حیوانی در امان مانیم.

 

سویا و سرطان

سرطان هایی از قبیل سرطان سینه، تخمدان و پروستات با كمك سویا از بین رفته است. پس بهتر است این ماده مغذی را بهتر بشناسیم و در زندگی خود از مزایای  وافر آن بهرمند شویم.

در آینده ممكن است از سویا به عنوان هورمون درمانی و به طور كلی به جای داروهای مصنوعی استفاده شود.

سویا و تغذیه

غلات (دانه های كامل) شامل: سویا، برنج، گندم، جو، ذرت و..... می باشد. همانطور كه می دانید غلات در تغذیه انسان حائز اهمیت فراوانی است.

سویا یكی از بهترین مواد غذایی است كه دارای منافع بیشماری می باشد و می تواند پایه رژیم غذایی را تشكیل دهد.

بطور كلی غلات منبع مهم كربوهیدرات، پروتئین و مقدار كمی چربی هستند.

مصرف سویا باعث:

* كمك به هضم غذا

* پایین آوردن كلسترول خون

* سلامت روده و معده

* جلوگیری از بیماری پوکی استخوان

* كاهش عوارض یائسگی

* كاهش عوارض بیماری دیابت

* جلوگیری از بیماری های قلبی

* جلوگیری از بیماری پروستات

* جلوگیری از سرطان به خصوص سرطان های راست روده، سینه، تخمدان و روده بزرگ.

FDA (اداره ی غذا و دارو آمریکا) برای حفظ سلامت قلب، خوردن سویا را پیشنهاد می كند.

غذاهایی كه با سویا درست می شوند، چربی و كلسترول خون را كم می كنند.

شما اگر سویا را با دیگر پروتئین ها از قبیل شیر و گوشت مصرف كنید، در كاهش كلسترول خونتان اثر زیادی دارد.

شما می توانید به سالاد، سوپ و خورش خود سویا بیفزایید و با این کار موجب بالا بردن ارزش غذایی تان و خوش طعم كردن آنها شوید.

البته این نكته را نباید فراموش كنیم كه اگر سبوس غلات را جدا كنیم، اثرات مفید آنها را از بین برده ایم. پس بیایم از امروز غلات سبوس دار و كمتر فراوری شده را استفاده كنیم.

مریم سجاد پور- کارشناس تغذیه

مورد خاصی ذکر نشده است.

به عنوان جایگزین یا مکمل گوشت در غذاهایی مثل ماکارونی ، لازانیا ، همبرگر و ... قابل استفاده است ، کافی است چند دقیقه در آبجوش قرار دهید و بعد آبکشی کنید و مثل گوشت در غذا استفاده کنید.