شاهی، تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. به بذر آن سپندان گویند [۱]. شاهی گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است. این نوع سبزی به داشتن مقادیر زیادی ویتامین C معروف است و از دیرباز برای مداوای سرماخوردگی کاربرد داشته‌است.

برگ های آن سبزو روشن ،گل هایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم به طور گروهی در انتهای شاخه ظاهر می شود. میوه آن بیضوی به طول تقریبی50 میلی متر و عرض چهار میلی متر است.

تخم شاهی دارای آلکالوئیدی به نام اسید سناپینیک و کولین اتر choline ether و یک اسانس روغنی که خاصیت ساخت استروژن را در بدن دارد می باشد.

تخم شاهی را اگر در آب خبس کنید موسیلاژ و لعابی ایجاد می کند که می توان به جای صمغ عربی و کتیرا از آن استفاده کرد.

شاهی از نظر طب قدیم ایران،گرم و نستا خشک وبده و دارای خواص مهم زیر است.

1- در طب آیورودا برای درمان ناراحتی های بعد از زایمان به کار می رود.
2- برای پایین آوردن قند خون،یک قاشق مرباخوری تخم شاهی را در یک لیوان آب ریخته و بگذارید به مدت 5 دقیقه بجوشد سپس آن را صاف کرده و بنوشید.
3- برای سفید کردن پوست و برطرف کردن لکه های قهوه ای و کک و مک،جوانه شاهی را له کرده و با گلسیرین و آب مخلوط کرده و روی صورت بمالید.
4- شاهی آنتی اکسیدان است.
5- ادرار آور است.
6- ضد بیماری اسکوربوت می باشد.
7- برای تسکین ضرب دیدگی عضلات از ضماد برگ شاهی استفاده کنید.
8-آسم را درمان می کند.
9- بواسیر را برطرف می کند.
10- برای ازدیاد شیر در مادران شیرده استفاده می وشد.
11- دم کرده شاهی نیرو بخش است.
12- برای تمیز کردن کبد و طحال به کار می رود.
13- سنگ مثانه و کلیه را خرد می کند و از بین می برد.
14- اسپرم را زیادمی کند.
15- محرک و تقویت کننده نیروی جنسی در مردان و زنان است.
16- هضم غذا را تسریح می کند.
17- گاز و نفخ معده را از بین می برد.
18- خون را تصفیه می کند.
19- تخم شاهی تقویت کننده معده است.
20 - تخم شاهی خلط آور و قاعده آور است.
21- عروق را باز می کند بنابراین گیای مفیدی برای تقویت قلب است.

سبزي شاهي(ترتيزک) باعث خونسوزي می شود.
زیاده روی در مصرف سبزی شاهی برای روده بزرگ و مثانه ضرر دارد.
مصرف روزانه دو تا سه فنجان دم نوش سبزی شاهی در افزایش اشتها و رفع مشکلات گوارشی و کیسه صفرا مفید است.
به گفته متخصصین داروهای گیاهی، برای هر فنجان دم نوش 1 تا 2 قاشق شاهی کافی است و نباید در مصرف این گیاه زیاده روی کرد.
منبع: خبرگزاری ایسنا

به عنوان سبزی همراه با غذا مصرف می شود.