گشنیز نوعی سبزی با نام علمی Coriandrum sativum است. این گیاه بومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. اغلب گشنیز تولیدی ایران که حدوداً ۶۵ درصد کل کشور می‌باشد در شهرستان نهاوند استان همدان و بقیه در شهرستان‌هایی نظیر اقلید و... برداشت می‌شود و بصورت خشک وارد بازار می‌شود.

من ((گشنیز)) هستم !
 اسم من گشنیز است . به من جلجلان هم گفته اند. اعراب کسیره و کزیره مى گویند. من از آن دسته گیاهان هستم که خاصیت میکرب کشى دارم ، و از سرایت امراض عفونى جلوگیرى مى کنم . پزشکان قدیم به مبتلایان به ابله دستور مى دادند که براى جلوگیرى از سرایت به آن چشم ، آب مرا در اطراف پلک بمالند، و براى جلوگیرى از سرایت حصبه به اطرافیان نیز دستور مى دادند که از من استفاده کنند. شما هم مى توانید در مواقعى که یک بیمارى همه گیر پیدا مى شود، به سراغ من بیاید.

خاقانى
من مقوى مغز و قلب مى باشم - براى رفع خفقان - وسواس و هیسترى (غش ) سودى فراوان دارم .
بیشتر خواص من در برگ و میوه من است که آن را تخم گشنیز یا تخم جلجلان نامیده اند، هرگز در خوردن من زیاده روى نکنید، زیرا باعث خواب هاى پریشان شده ، مضر و خطرناک میباشم . مقدار خوراک برگ من 35 گرم و بذر من چهارگرم است ، و چنانچه بیش از این مقدار خورده شود، شخص را در حالت لکنت زبان و کندى ذهن است . در عادت ماهانه بانوان اختلالاتى پدیدار مى کنم . خون آنها را بند آورده ، و عوارض زیاد همراه دارم .
میوه من عالیترین مقوى معده ، و بهترین محلل غذا است ، محرک اشتها بادکش و معرق است ، و بیشتر در بیماریهاى دستگاه گوارش از تخم من استفاده مى کنند، و بهترین راه براى استفاده از آن دم کرده ده تا سى در هزار است .
من داراى ویتامین ((آ)) و ((ب )) بوده ، و سرشار از ویتامین ((ث )) هستم . مضمضه آب من ، جوشهاى دهان را از بین مى برد. لثه ها را محکم کرده ، و از خونریزى آن جلوگیرى مى کند و درد دندان کرم خورده را تسکین مى دهد. من داراى سبزینه بوده و یک اسانس قوى همراه دارم . درصد گرم میوه من ، یک گرم اسانس و بیست گرم مواد چربى است . جهت سینه درد، دارویى ارزنده هستم ، جوهر من از راه ادرار دفع مى شود و بین راه مجارى را ضد عفونى کرده ، زخمهاى آنها را معالجه مى کنم . شیره میوه من اسهال خونى را بند آورده ، و بو داده آن براى اسهال و خونریزى معدى نافع است ، عده اى براى رفع سر درد و معالجه زکام ، میوه مرا در آتش انداخته ، و از دود آن استفاده مى کنند. این دود ضد عفونى کننده محیط و مجارى تنفس است ، ولى براى مبتلایان به تنگى نفس و کسانى که نسبت به آن حساسیت دارند خوب نیست ! برگ من مسکن صفرا و التهاب معده و برطرف کننده عطش ‍ زیاد است و از قى کردن جلوگیرى مى کند. ضماد برگ من از شدت حرارت جراحات و سوزش آنها جلوگیرى کرده ، و براى باد سرخ و بثورات جلدى اگزما توصیه و تجویز شده است . ضماد من با آرد جو، خنازیر و زخمهاى سفت را تحلیل مى برد. سابقا براى معالجه زخم هاى سرطانى سرب را با آب من ساییده و روى زخم مى گذاشتند.
تخم من ضد کرم بوده ، و از رشد آنها در معده جلوگیرى مى کند.
اگر نسبت به بوى من حساسیت دارید، از داروهاى مدر استفاده کنید و اگر در اثر زیاده روى در خوردن من مسموم شدید پس از استفراغ تخم مرغ و شیر میل نمایید.
کوبیده میوه من ، مخلوط با فلفل و نمک حافظ گوشت در برابر فساد بوده و در صنعت کنسروسازى مورد استفاده قرار مى گیرد، مرا از دوستان با وفاى خود بدانید، ولى در استفاده از من زیاده روى ننمایید. با من آش گشنیز، گشنیز پلو، تهیه کنید و در آش ها و خورش هاى سبزى دار، کمى از برگ من بریزید و افزودن آن را به سوپ و آش بیماران و اطرافیان آنها، مخصوصا مبتلایان به امراض عفونى فراموش نفرمایید. من غرایز جنسى را کم مى کنم و سابقا چنین عقیده داشتند که اگر مرا به ران زنان باردار هنگام وضع حمل آویزان کنند، زایمان را سریع مى نمایم . من خود چنین ادعایى ندارم ، ولى بوى من در اتاق زایمان مفید بوده و بى فایده نیست !

زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری

خوردن زیاد گشنیز باعث ضعف نیروی جنسی و تقلیل و كم‎شدن اسپرم می‎شود.
سعی كنید شب‎ها زیاد گشنیز نخورید چون باعث می‎شود خواب‎های پریشان ببینید.
خوردن زیاد گشنیز باعث لكنت زبان می‎شود

به صورت سبزی ، خام همراه با سایر سبزی ها قابل استفاده است.