اسفناج یا اسپیناج گیاه بومی ایران است و از اوایل قرن اول میلادی کم کم به نقاط دیگر دنیا راه یافت. طوری که در تاریخ مسطور است اسفناج در قرن هفتم در چین و در قرن دوازدهم در اسپانیا کشت می شده است.

اسفناج، گیاهی است یک ساله، دارای ساقه ای راست، به ارتفاع نیم متر که برگ های آن پهن و نرم مثلثی شکل به رنگ سبز می باشد. اسفناج نسبت به سرمای زمستان مقاوم است.

دو نوع اسفناج وجود دارد که بنام پاییزه و بهاره نامیده می شود. اسفناج بهاره، در فصل بهار کاشته می شود و به اسفناج انگلیسی معروف است. نوع پاییزه آن که به خاک بسیار غنی احتیاج دارد، در پائیز کاشته می شود. گل های اسفناج به رنگ سبز کمرنگ می باشد.

اسفناج چون دارای مواد غذایی فراوانی است کشت آن امروز در تمام نقاط دنیا معمول است.

تركیبات شیمیایی :

اسفناج از نظر داشتن ویتامین B3  بسیار غنی است، بنابراین داروی مهمی برای برطرف كردن بیماری پلاگر است. پلاگر یک نوع بیماری است که به علت کمبود ویتامین B3 در بدن به وجود می آید و نشانه های آن شامل: ضعف بدن، تشنج، اختلال در دستگاه هاضمه و بوجود آمدن لکه های قرمز روی بدن است.

اسفناج مقدار زیادی آهن، کلسیم، سدیم،  پتاسیم، ید، مس، منیزیم  ، لسیتین  ، کلروفیل ، کاروتن ، اسید اگزالیک و اسید ارسنیک دارد و به علت داشتن منیزیم، جلوی پیشرفت سرطان  را می گیرد.

برگ اسفناج از نظر طب قدیم ایران كمی سرد است و برخی عقیده دارند كه متعادل است، یعنی نه سرد است و نه گرم.
1) برگ اسفناج منبع غنی ویتامین A  ، B3 ، C  و آهن و پتاسیم می باشد.
2) بدن را قلیایی می كند.
3) خنك كننده است و برای پایین آوردن تب مفید است.
4) ورم روده كوچك را رفع می كند.
5) برای ورم ریه مفید است.
6) ملین است و یبوست را برطرف می كند.
7) برای لاغر شدن  و كم كردن وزن مفید است.
8) اسفناج به دلیل داشتن ماده ای بنام اسپیناسین، هضم غذا را تسریع می كند. این ماده باعث تحریك معده و ازدیاد ترشحات آن می شود.
9) خوردن اسفناج پخته یا بورانی در رفع تشنگی موثر است.
10) غرغره آب خام یا پخته ی اسفناج، برای از بین بردن ورم و درد گلو مفید است.
11) برای رفع سرفه های خشك ،برگ اسفناج را با جو پوست كنده و روغن بادام بپزید و بخورید.
12) آش اسفناج با گشنیز ، برای سردردهایی كه ناشی از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارش است، مفید می باشد.
13) اگر آش اسفناج را با آب لیمو و سماق یا آب غوره بخورید، سردردهای ناشی از اختلال كیسه صفرا را برطرف می كند.
14) خوردن اسفناج از سرطان جلوگیری می كند، مخصوصا در افرادی كه به مصرف الكل و سیگار عادت دارند.
15) تحقیقات دانشمندان نشان داده است كه اسفناج در پیشگیری از سرطان روده بزرگ،  معده،  پروستات،  ‌حنجره و رحم موثر است.
16) اسفناج، كلسترول خون را پایین می آورد.
17) بهترین دارو برای كسانی است كه مبتلا به كم خونی هستند.
18) اسفناج مانند جارو، روده بزرگ را تمیز می كند.
19) ترشحات لوزالمعده را افزایش می دهد.
20) اسفناج، سبزی مفیدی برای تقویت اعصاب است. اسفناج، تعداد گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد، بنابراین بهترین دارو برای افراد مبتلا به كم خونی است.
21) اسفناج پخته، برای رفع بیماری آسم  و گرفتگی صدا بسیار موثر است.
22) رماتیسم و نقرس را درمان می كند.
23) برای زیاد كردن شیر در مادران شیرده  موثر است.
24) سابقا نوعی شربت از اسفناج تهیه می شد كه در معالجه خونریزی ها و كم خونی از آن استفاده می كردند.
25) تخم اسفناج ملین و خنك كننده است.
26) تخم اسفناج برای برطرف كردن ورم كبد و یرقان  مفید است.
27) اسفناج، تعداد گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد.
28) اسفناج ،چون دارای كلروفیل است، عضلات روده را تحریك كرده و تخلیه مدفوع را آسان می كند.
29) اسفناج اسیدیته ی خون را کم می کند و عضلات و استخوان ها را تقویت می نماید.
30) رعشه و بوی بد دهان  را از بین می برد.
31) قوت غذایی اسفناج از سایر سبزی ها بیشتر است، مشروط بر اینکه آب آن را دور نریزید و از ساقه های نازک و نورسته ی آن در سالاد استفاده کنید.
32) باعث افزایش اشتها به خصوص در کودکان می شود.
33) برای معالجه کک و مک، اسفناج را در روغن زیتون قرار دهید و بعد روی صورت بگذارید.

اسفناج بعلت داشتن اگزالات، برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل  و سنگ های كلیه  و مثانه مناسب نیست. ضمنا افرادی كه سرد مزاج هستند، باید اسفناج را با ادویه های گرم نظیر فلفل، دارچین، زنجبیل و هل میل نمایند.


*منابع:

- زبان خوراکی ها؛ نوشته دکتر غیاث الدین جزایری

 - WWW.IRTEB.COM

اگر کسی مبتلا به حبس البول یعنی بند آمدن ادرار است می تواند با مخلوط نصف فنجان آب اسفناج این ناراحتی را درمان کند . به همان مقدار روغن بادام یا روغن زیتون مخلوط کرده و باو بدهید .